Nie każdy probiotyk to psychobiotyk
Psychobiotyki to probiotyki, które wpływają na zdrowie psychiczne poprzez wpływ na oś mózgowo-jelitową. Z tego względu stosowane są wspomagająco w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych i stresu.
Niestety właściwości psychobiotyczne nie są charakterystyczne dla wszystkich probiotyków. Przed podjęciem decyzji o stosowaniu danego probiotyku, najlepiej upewnić się czy posiada kluczowe właściwości, dzięki któremu można nazwać go psychobiotykiem. Właściwości te powinny być potwierdzone przez przeprowadzone badania naukowe i kliniczne. Najlepiej jeśli w literaturze są dostępne zarówno badania wykonane na zwierzętach, jak i na ludziach.
Działanie psychobiotyku jest szczepozależne
Badania te powinny dotyczyć konkretnych szczepów (na nazwę bakterii składa się nazwa rodzajowa, gatunkowa, a dopiero cyfry lub litery na końcu, określają szczep np. Lactobacillus rhamnosus LGG lub Bifidobacterium lactis W52). Właściwości psychobiotyków są szczepozależne. Niestety, niektórzy producenci suplementów probiotycznych, reklamują swoje produkty jako psychobiotyki, nie mając do tego podstaw. Często nie wiadomo nawet jakie konkretnie szczepy są w preparacie (podane są wyłącznie nazwy gatunków) lub też badania, na które powołuje się producent, dotyczą tylko zwierząt (przykłady takich produktów znajdziesz tutaj).
Jakich 5 cech powinien mieć idealny psychobiotyk?
Dobry psychobiotyk powinien mieć następujące właściwości (potwierdzone badaniami) :
1. Obniżać stan zapalny
Ogólnoustrojowy stan zapalny towarzyszy wielu chorobom neurologicznym i psychiatrycznym i negatywnie wpływa na ich przebieg. Związany jest on z tzw. „rozszczelnieniem” bariery jelitowej. Psychobiotyki powinny poprawiać integralność bariery jelitowej, wygaszać produkcję cytokin zapalnych lub stymulować wydzielenie cytokin przeciwzapalnych. Jest to bardzo ważny i szczepozależny mechanizm działania.
2. Obniżać poziom kortyzolu
Dobre psychobiotyki są w stanie obniżać poziom hormonów stresu, co jest obserwowane zarówno w badaniach wykonanych na zwierzętach, jak i na ludziach. Kortyzol służy mobilizacji organizmu w ostrej sytuacji stresowej. Początkowo hamuje apetyt, ale wydzielany dłużej podnosi poziom insuliny, co wzmaga wilczy apetyt na produkty zawierające cukier, sól i tłuszcz, a więc słodycze i fast foody. To dlatego w stresie odżywiamy się w sposób niezrównoważony – często mówimy o tym, że „zajadamy stres”.
Podniesiony poziom kortyzolu wywołuje również problemy ze snem – staje się on nieciągły i pojawiają się trudności z zasypianiem. Prowadzi to do zmęczenia, rozdrażnienia i problemów z pamięcią.
Dobry psychobiotyk będzie więc stał w kontrofensywie do niekorzystnych dla zdrowia reakcji stresowych.
3. Łagodzić somatyczne objawy stresu
Reakcje stresowe związane są często z dolegliwościami żołądkowo – jelitowymi. U ponad połowy osób chorujących na schorzenia psychiczne współistnieją jednocześnie problemy gastryczne.
Dobre psychobiotyki w przeprowadzonych badaniach korzystnie wpływają na dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak ból, dyskomfort brzucha i wywołane stresem nudności.
4. Poprawiać nastrój
Psychobiotyki podawane przez kilka tygodni są w stanie wpływać na nastrój i reaktywność emocjonalną ludzi. W badaniach wpływają na zmniejszenie objawów depresyjnych mierzonych za pomocą specjalistycznych skal i testów, zmniejszają poczucie winy oraz zwiększają zdolność rozwiązywania problemów. Niektóre psychobiotyki są wstanie ograniczyć ruminacje (natrętne, powracające myśli, rozpamiętywanie) i poziom agresji.
5. Obniżać poziom lęku
Zdolność do obniżania poziomu leku nie jest charakterystyczna dla wszystkich psychobiotyków. Niektóre szczepy psychobiotyczne mają jednak takie działanie i jest ono udokumentowane w oparciu o testy takie jak GAD-7 – kwestionariusz lęku uogólnionego, STAI – Inwentarz Stanu i Cechy Lęku lub HSCL-90 – skalę oceniająca objawy lęku.
Dla niektórych probiotyków wykazano w badaniach kilka w.w. cech (np. probiotyk wieloszczepowy zawierajacy w składzie Bifidobacterium lactis W52, Lactobacillus brevis W63, Lactobacillus casei W56, Lactococcus lactis W19, Lactococcus lactis W58, Lactobacillus acidophilus W37, Bifidobacterium bifidum W23 i Lactobacillus salivarius W24 obniża stan zapalny, obniża poziom kortyzolu i wpływa na nastrój), a niektóre takie jak Lactobacillus helveticus R0052 i Bifidobacterium longum R00175 – posiadają wszystkie cechy idealnego psychobiotyku.
LITERATURA:
Cheng LH, Liu YW, Wu CC, Wang S, Tsai YC. Psychobiotics in mental health, neurodegenerative and neurodevelopmental disorders. J Food Drug Anal. 2019 Jul;27(3):632-648. doi: 10.1016/j.jfda.2019.01.002. Epub 2019 Feb 10. PMID: 31324280.
Diop L, Guillou S, Durand H. Probiotic food supplement reduces stress-induced gastrointestinal symptoms in volunteers: a double-blind, placebo-controlled, randomized trial. Nutr Res. 2008 Jan;28(1):1-5. doi: 10.1016/j.nutres.2007.10.001. PMID: 19083380.
Messaoudi M, Violle N, Bisson JF, Desor D, Javelot H, Rougeot C. Beneficial psychological effects of a probiotic formulation (Lactobacillus helveticus R0052 and Bifidobacterium longum R0175) in healthy human volunteers. Gut Microbes. 2011 Jul-Aug;2(4):256-61. doi: 10.4161/gmic.2.4.16108. Epub 2011 Jul 1. PMID: 21983070.
Sarkar A, Lehto SM, Harty S, Dinan TG, Cryan JF, Burnet PWJ. Psychobiotics and the Manipulation of Bacteria-Gut-Brain Signals. Trends Neurosci. 2016 Nov;39(11):763-781. doi: 10.1016/j.tins.2016.09.002. Epub 2016 Oct 25. PMID: 27793434; PMCID: PMC5102282.
Sharma R, Gupta D, Mehrotra R, Mago P. Psychobiotics: The Next-Generation Probiotics for the Brain. Curr Microbiol. 2021 Feb;78(2):449-463. doi: 10.1007/s00284-020-02289-5. Epub 2021 Jan 4. PMID: 33394083.
Wallace CJK, Foster JA, Soares CN, Milev RV. The Effects of Probiotics on Symptoms of Depression: Protocol for a Double-Blind Randomized Placebo-Controlled Trial. Neuropsychobiology. 2020;79(1):108-116. doi: 10.1159/000496406. Epub 2019 Feb 13. PMID: 30759442.